Manastir Rača se nalazi u blizini Bajine Bašte pored reke Drine i u podnožju planine Tare.

Prema predanju, manastir je sagradio srpski kralj Dragutin (1276-1316). Manastir je više puta uništavan i ponovo iz pepela građen. Sadašnja Crkva je građena 1826. Za vreme turske vladavine, manastir je bio značajan centar prepisivačke škole.

Račanska prepisivačka škola

Istorija srpske književnosti najveći deo stvaralaštva u 17. i prvim decenijama 18. veka određuje pojmom "Račanska prepisivačka škola"

Turski putopisac derviš Zulih poznatiji kao Evlija Čelebija je 1630. godine zapisao da je skriptorija imala 300 kaluđera-prepisivača, koje je opsluživalo 400 čobana, kovača, ekonoma i druge posluge. U obezbeđenju je bilo 200 stražara.

Račanska prepisivačka škola se nalazila na oko 40 minuta hoda uz rečicu Raču, blizu vrela Lađevac. Račanski kaluđeri-prepisivači su ovo mesto još u 17. veku nazivali Banja jer je teperatura vode 17 °C cele godine. U neposrednoj blizini Lađevca, kome se do izgradnje pešačke staze vrlo teško pristupalo, se nalazi isposnica posvećena Svetom Đorđu. Ostaci srednjovekovne skriptorije još postoje i u fazi istraživanja su.
[uredi] Seobe

Pošto su Srbi u ratu Austrije protiv Turske 1683-1699 učestvovali na austrijskoj strani i posle austrijskog poraza kod Kačanika, Srbi su počeli da se sele na sever. Za vreme velike seobe pod Patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem (1690) godine i mnogi kaluđeri iz manastira Rače su stigli čak do Sent Andreje kod Budimpešte. I njima zahvaljujući Sent Andreja je postao uskoro kulturni centar Srba u Mađarskoj.

Posle izvesnog vremena ovi kaluđeri su se povukli na jug u manastir Beočin kod Sremske Mitrovice u podnožje Fruške gore. I u ovom manastiru su kaluđeri nastavili da se bave prepisivanjem crkvenih knjiga. Među ovim kaluđerima naročito su se istakli:

Jerotej Račanin, koji je napisao "Putašastvije gradu Jerusalimu" - jedan od najstarijih sačuvanih putopisa u srpskoj književnosti
Kiprijan Račanin, koji je u Sent Andreji sastavio "Bukvar slovenskih pismen" i
Gavril Stefanović Venclović.


Prvi srpski ustanak

Manastir je 1795. rekonstruisao Hadži Milentije Stefanović (1766-1824). Iguman Hadži Milentije je bio jedan od vođa u Prvom srpskom ustanku protiv Turaka i bio vrlo uspešan u oslobađanju Užica. Hadži Milentijev barjak iz 1807. godine se i danas čuva u manastiru.
Manastir je spalio 1813. godine Memiš aga ajan srebrenički.
Manastir je obnovljen 1818. pri čemu je značajnu pomoć dao knez Miloš Obrenović.

Drugi svetski rat

U Rači je za vreme Drugog svetskog rata čuvano Miroslavljevo jevanđelje najveći i najvažniji dokument srpske književnosti iz 12. veka. Za vreme Drugog svetskog rata iguman Platon Milojević ga je sačuvao ispod kamenih ploča u oltaru crkve i to ga je spaslo od bugarske kaznene ekspedicije koja je 1943. spalila sve manastirske objekte.

Priča se da je Kralj Petar II Karađorđević prenoćio u njemu prilikom povlačenja iz Beograda 1941.

Patrijarh srpski gospodin Pavle

Patrijarh srpski gospodin Pavle je bio jedno vreme monah u Manastiru Rača. Zahvaljujući njemu, deo svetih moštiju kralja Dragutina, osnivača i ktitora manastira, od skora se mogu videti u manastiru.

Slava
Manastirska slava je Spasovdan, (Voznesenje Gospodnje).